แนวคิด โคก 30% • หนอง 25% • นา 45% คือโมเดลการจัดการที่ดินเพื่อความยั่งยืน สร้างสมดุลระหว่างคนกับธรรมชาติ เกษตรผสมผสาน น้ำ อาหาร และป่าไม้ อยู่ร่วมกันได้อย่างกลมกลืน

โมเดลนี้ไม่ได้เป็นเพียง “แผนผังการใช้พื้นที่” แต่เปรียบเสมือน สถาปัตยกรรมแห่งชีวิต ที่ออกแบบสมดุลระหว่างแผ่นดิน น้ำ และผู้คน

ทำความเข้าใจกับแนวคิด โคก 30% • หนอง 25% • นา 45%

โคก 30% – พื้นที่สูงที่สร้างป่าและความหลากหลาย

ใช้พื้นที่เนินหรือยกดินขึ้นประมาณ 30% ของพื้นที่ทั้งหมด

ปลูกไม้ยืนต้น พืชสมุนไพร ไม้ผล และป่าไม้หลากหลาย

ทำหน้าที่ชะลอน้ำ ซึมซับน้ำฝน และเป็นแหล่งอาหารธรรมชาติ

หนอง 25% – แหล่งน้ำหัวใจของระบบนิเวศ

กักเก็บน้ำประมาณ 25% ของพื้นที่

ใช้เลี้ยงปลา กุ้ง หรือสัตว์น้ำเศรษฐกิจ

เป็นพื้นที่รับน้ำหลากและสะท้อนระบบชลประทานแบบยั่งยืน

หนองช่วยควบคุมอุณหภูมิและรักษาความชุ่มชื้นของดิน

นา 45% – ผืนนาที่หล่อเลี้ยงชีวิต

ใช้ปลูกข้าว พืชไร่ หรือพืชหมุนเวียน

ให้ผลผลิตเป็นอาหารหลักและรายได้

เป็นพื้นที่เรียนรู้และสร้างภูมิคุ้มกันทางเศรษฐกิจครัวเรือน

ประโยชน์ของโมเดลโคก หนอง นา

ด้านสิ่งแวดล้อม

รักษาความสมดุลน้ำ

ฟื้นฟูป่าไม้และความหลากหลายทางชีวภาพ

ลดการพังทลายของดิน

ด้านเศรษฐกิจ

ลดค่าใช้จ่ายในการดำรงชีพ

สร้างรายได้จากผลผลิตหลากหลาย

เกษตรกรไม่ต้องพึ่งพาตลาดเพียงอย่างเดียว

ด้านสังคมและวัฒนธรรม

สืบสานภูมิปัญญาไทย

เป็นแหล่งเรียนรู้ชุมชน

สร้างความร่วมมือและเครือข่ายท้องถิ่น

ตารางสรุปเปรียบเทียบ โคก • หนอง • นา

วิธีเริ่มต้นทำโคก หนอง นา บนที่ดินของคุณ

1. สำรวจสภาพพื้นที่

พิจารณาความลาดเอียง ดิน น้ำ และการเข้าถึง

กำหนดตำแหน่งโคก หนอง และนาให้สมดุล

2. วางผังพื้นที่

ยกดินขึ้นเป็นโคก 30%

ขุดหนองและเชื่อมระบบน้ำให้กระจายไปทั่ว

เว้นพื้นที่สำหรับนาเพื่อใช้ปลูกข้าวและหมุนเวียน



3. ปลูกพืชและพัฒนา

เลือกพันธุ์ไม้พื้นถิ่นที่ทนทาน

ปลูกไม้ผลและสมุนไพรผสมกับไม้ยืนต้น

ดูแลน้ำในหนองให้หมุนเวียนและสะอาด

แรงบันดาลใจจากโคก หนอง นา

โคก หนอง นา ไม่เพียงเป็นการเกษตรผสมผสาน แต่ยังสะท้อนถึง สถาปัตยกรรมชีวิต ที่มนุษย์เรียนรู้จากธรรมชาติ ทุกพื้นที่ที่ลงมือทำคือการสร้าง มรดกแห่งความยั่งยืน เพื่อส่งต่อไปยังลูกหลาน

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

1. โคก หนอง นา ต้องใช้พื้นที่กี่ไร่ถึงจะทำได้?
เริ่มต้นได้ตั้งแต่ 1 ไร่ขึ้นไป ขึ้นกับการออกแบบและการจัดสรรพื้นที่

2. ต้องลงทุนสูงไหม?
ไม่จำเป็นเสมอไป สามารถใช้แรงงานครัวเรือนและปรับปรุงทีละขั้นตอน

3. ใช้เวลานานแค่ไหนกว่าจะเห็นผล?
ส่วนใหญ่ใช้เวลา 1–3 ปี จึงจะเริ่มเห็นระบบนิเวศสมดุลและผลผลิตที่หลากหลาย

4. ทำในพื้นที่ดินแห้งแล้งได้ไหม?
ได้ แต่ต้องวางระบบเก็บน้ำอย่างรอบคอบ และเลือกพันธุ์พืชทนแล้ง

5. มีหน่วยงานใดสนับสนุนการทำโคก หนอง นา?
มีทั้งภาครัฐ โครงการในพระราชดำริ และเครือข่ายเกษตรอินทรีย์ในท้องถิ่น